Hüseyin MOVİT

Sakarya Üniversitesi, Türk Dili Bölüm Başkanlığı'nda Başkan Yardımcısı olan Dr. Serhat Demirel'in yazdığı Türkçe Telaffuz Sözlüğü'ndeki yanlışlar bitmek bilmiyor:

Bir dilin telaffuzu tamamen seslerin söylenişi demektir. Dünyanın bütün dillerinde bu sesler temel olarak vokal ve konson diye ayrılır. Yazımdaki harfler de ünlü-ünsüz veya sesli-sessiz diye ayrılır. Bunu ilkokulu bitiren bütün öğrenciler bilir. Oysa Dr. Serhat Demirel tarafından yazılıp RTÜK tarafından bastırılan Türkçe Telaffuz Sözlüğü'nde, vokal-konson, ünlü-ünsüz, sesli-sessiz ayrımı tek bir cümleyle bile belirtilmeden, söyleyişe yer verilmiştir. 

Sözlükte öncelik uzun okunan seslere  verilmiştir ki bunların tamamı TDK’nin Türkçe Sözlüğü'nde ve RTÜK’ün 2007 yılında basılan ve yazarı Şener Mete olan Telaffuz Sözlüğü'nde zaten mevcuttur.

Şener Mete'nin hazırladığı Telaffuz Sözlüğü'nde Türkçedeki uzun sesler iki grupta ele alınmıştır: tam vokal (bir ses) uzunluk ve yarım vokal (yarım ses) uzunluk. Örneğin; acaba sözünün son a sesi yarım vokal uzunluğa sahiptir. Oysa RTÜK’ün önceki Telaffuz Sözlüğü’nün aksine olarak Serhat Demirel’in sözlüğünde acabaaa şeklinde son a sesi uzun olarak verilmiştir. Benzer biçimde ceylânın, ceylâaan; cürufun cüruuuf; defterdarın defterdaaar şeklinde uzatılacağı ortaya konulmuştur. Kısaca yarım uzunluk kavramının bu sözlükte olmadığını görüyoruz.

Telaffuz sütunu ile ilgili doyurucu bir açıklama bulunmamaktadır.

Sözlükle ilgili açıklamalarda fonetikten bahsedilmemektedir. Oysa telaffuz bütünüyle telaffuza dayanır.

Yine sözlükle ilgili açıklamalarda Sözlükbilim (Leksikografi) konusuna hiç girilmemiştir.

Bir dilin telaffuzu 2-3 sesin telaffuzu demek değildir. Üstelik Telaffuz Sözlüğü yazıyorsanız, dilin tüm seslerinin ele alınıp bu seslerle ilgili genel bir bilgi vermelisiniz. 

BUNLAR DA KISA KISA

Serhat Demirel'in açmazı Enbiya: Kendisine kitap indirilmiş peygamberler. Nebi (çoğulu enbiya): Kendisine kitap indirilmemiş peygamber. Resul: Kitap indirilmiş peygamber. İlk tarif palavra, diğerleri doğru.

***

RTÜK'ün Serhat Demirel'e yazdırdığı Türkçe Telaffuz Sözlüğü'nde yanlışlar bitmek bilmiyor! "Saklamak, gizli tutmak" anlamındaki kelime "Ketmetmek"tir. Sözlük yazarı başaramıyacağı bir işe soyunmuş ve sallamış: ketmekmek .

***

Resmi bir yayın kurumunun (RTÜK)sözlüğünde neler var? Serhat Demirel, yazdığı çakma sözlüğünde gazeteci ve yayıncılara güya doğru telaffuz etme fırsatı veriyor! Bakın doğru telaffuz edilmesi gereken bazı kelimelere: ABAZAN, AVAL, BABAÇKO, BELEŞ, CEBELLEZİ, ÇÖPLENMEK, GÂVUR, HIRBO, HIRT, İPLEMEK, KALTAK, KAPAROZ, KARTALOZ, KATAKULLİ KAVAT, KELALAKA, KETENPERE, KODES, KÜTTEDEK, MADİK ATMAK, MAFİŞ, MAGANDA, MANİTA, MARİZ, OROSTOPOLLUK, PAÇOZ, PEZEVENK, RACON, SÖĞÜŞLEMEK, ŞAŞKALOZ, ŞAVALAK, ŞİNANAY, TAŞAK, TERES, TIRSMAK, VELET, YALABIK, YOSMA, ZAMAZİNGO, ZIBARMAK, ZIMBIRTI, ZIRTAPOZ, ZİFTLENMEK, ZULA…

Böylece gazetecilerin genel kültürü artarken bu sözleri doğru söylemeyi de öğreniyorlar. Büyük bir açık kapanmış oluyor böylece ve haberlere yeni sözler giriyor. Argo yasakmış... Kim takar?

***

Sözlük yazarı Serhat Demirel tam bir kararsızlık içinde! İşte örnek: - İslam devleti - İslam Devleti Önce tamlamanın doğruu, sonra da yanlışı. Tutarsızlığın bu kadarına pes! "Kararsız Kasım'lar çoğalıyor!" demiştik...  

BUGÜN TÜRKÇE İÇİN NE YAPTINIZ?

Saygılarımla,
Hüseyin Movit
Türkçe Gönüllüleri-Dil İzleme Grubu Kurucu Başkanı/Eleştirmen