Yazısız kural: İnsanlar birbirlerini taklit eder…
Kendini sürekli yenileyen dünyada, üstlenilen roller, konumlar ve sıfatlar da mütemadiyen yenileniyor. Yaşanan süreçte toplumlar birbirinin kopyası haline geliyor…
Sunday Times'ın geçmişteki bir haberine göre, sıradan gibi görünen güncel entelektüel düşünceler, siyaseti doğrudan şekillendirebilir.
Gazete, 30-40 yıl önce siyasi şekillenmeye, ekonomiye odaklanmış entelektüel düşüncelerin hakim olduğunu, şimdilerde ise buna toplumsal psikoloji etmeninin de eklendiğini belirtiyor.
Toplumsal psikolojinin yeterince dikkate alınmasıyla, bir toplumun baskı ve zorlamaya maruz bırakılmadan kolayca değiştirilebileceğini öne süren gazete, bu etkileşimleri beş ana başlıkta toplamış:
- Toplumsal kurallar: İnsanlar birbirlerini taklit eder. İlginçtir ki, bu yazısız kuralın etkisi, yasal sınırlamalardan bile daha güçlü. Bağış veya yardım yaparken bile ölçüyü, etrafımızdakilerin ne kadar katkıda bulunduğuna göre belirliyor ya da sınırlıyoruz. Yapılan araştırmalar, çevremizdeki insanları tanıdıkça, onlar gibi davranmamızın kaçınılmaz hale geldiğini ortaya koyuyor.
- Durum teorisi: İnsanlar farklı durumlarda farklı tepkiler ve davranışlar içine girse de, beklentilere ve grup kurallarına bağlı kalmayı tercih ederler. Stamford hapishane deneyine göre, insanlara gardiyan ve mahkûm gibi değişik konumlar ve sıfatlar verildiğinde, davranışları da otomatik olarak farklılaşıyor. Durum teorisi, üzerimize yüklenmiş konum ve sıfatların, farklı davranışlarımızın kaynağı olduğunu açıklıyor.
- Karşılıklı özveri: Başkalarına yardım ediyoruz, çünkü karşılığında bir şeyler bekliyoruz ve beklentilerimizin karşılanması için benzer şekilde özverili olmamız gerektiğine inanıyoruz. Bunun işler hale gelmesi için de, oyun teorisinden* yola çıkarak, içinde bulunduğumuz etkileşimlerin sonsuza kadar süreceği tahminiyle hareket ediyoruz.
4. Bakış açısı teorisi: Varsayımlar ve bakış açısı, bireylerin kararlarını nasıl verdiklerini en iyi açıklayan teori. Özellikle ekonomi, varsayımlarla hareket edilmesi nedeniyle, son otuz senedir en ilginç zamanlarını yaşıyor. Bakış açısı, insanların riskleri kafalarında nasıl tarttıklarını açıklıyor.
5.Bilişsel çelişki: Yapılan bir araştırmaya göre, insanların verdikleri sözleri çarpıtma ve bu şekilde isteklerine daha uygun hale getirme eğilimleri bulunuyor. Teorinin en önemli yanı ise, insanların verdikleri sözleri sözlü ve yazılı olarak tutmaya çalışması. Bilişsel çelişki bu yönden ele alındığında, örneğin, evlilik kurumunun varlığı açıklanabiliyor.
“Uygarlık çeşitliliği” yerini “tek uygarlılığa” bırakıyor…
Bir gerçek var ki; farklı toplumların kendi uygarlıklarını oluşturması, yüzyıllarca süren uzun zaman dilimlerini gerektirdi.
Kültürler, inançlar, fikir birlikleri, coğrafi ve yaşamsal şartlara bağlı kalarak, asırlarca devam eden süreçlerde her toplumun kendi özgünlüğünü, kendi karakteristiğini ortaya çıkardı.
Günümüzde değişimler, sadece 5-10 yıl gibi kısa zaman dilimleri içerisinde ve tüm toplumları içine alarak gerçekleşiyor. Toplumlar her geçen gün birbirine daha benzer hale gelirken, “uygarlık çeşitliliği” yerini “tek uygarlılığa” bırakıyor.
Dünya insanları hızla birbirine dönüşüyor.
Yaşanan süreçte toplumlar birbirinin kopyası haline geliyor.
Şüphesiz bunun çeşitli nedenleri var. Hızlanan ve çoğalan ulaşım imkanları, uluslararası ticaretin önceye oranla çok daha kolaylaşması, finans yatırımlarının küreselleşmesi, kültürel yakınlaşmalar ve en önemlisi kitle iletişim araçlarının gelişip çeşitlenmesi…
Kitle iletişimin aynılaşmaya etki eden araçları listesinde ise ilk sıraya sosyal medyayı gönül rahatlığı ile yazabilirsiniz…
Kendini sürekli yenileyen dünyada, üstlenilen roller, konumlar ve sıfatlar da mütemadiyen yenileniyor.
Günümüz siyasi liderlerinin, toplumsal psikolojiyi dikkate alarak ülkelerini benzer stratejilerle yönetip şekillendirmesi ise aynılaşmaya katkı sağlayan bir başka önemli etken…
* Çıkarları çatışan rakiplerin, ortak bir dengeye ulaşabileceğini iddia eden kuram. İşbirlikçi oyunlarda denge kurma üzerine kurulu teori.
