Neslihan KABAOĞLU

Sağlık Bakanlığı’nın “sağlıksız” olarak nitelendirdiği gıdaların reklamlarının televizyon kanallarında yayınlanması, RTÜK tarafından kısıtlandı.

 

 

Rtük, 27.03.2018 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan düzenleme ile “Genel beslenme diyetlerinde, aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez” hükmünü netleştirdi.

 

Sağlık Bakanlığı’nın üçe ayırdığı gıdalar, televizyon reklamlarında da aynı şekilde ayrıştırıldı.

 

Kırmızı kategorideki gıdaların reklamları, çocuk kanallarında ve diğer kanalların çocuk programlarında kesinlikle yayınlanamayacak.

 

Biraz akıl karıştıran Turuncu Kategori ise şöyle uygulanacak. Sağlık Bakanlığı’nın listesinde Turuncu Kategori’de yer alan gıda maddeleri için sunulacak kriterler belirlendi. Firmaların, gıda ürünlerinde, bu kriterlere uymamaları halinde, onların da çocuk programlarında reklamı yayınlanamayacak.

 

Çocuk programları dışında kalan televizyon yayınlarında, sağlıksız gıda ürünlerinin reklamı yayınlandığında ise izleyiciye bir uyarı verilecek. Reklam anında, ekranın alt kısmında, rahatça okunabilecek şekilde, izleyicinin beslenme konusunda bilinçlenmesini amaçlayan akar bant yayınlanacak.

 

 

Rtük, bu akar bantlarda yayınlanacak mesajları da açıkladı. Bu uygulamanın reklam yayınına nasıl yansıyacağını merak ediyorum açıkçası. Mesela, akar bant mesajlarından bazıları şöyle:

 

Ø Taze meyve suyu tüketimi yerine, meyvenin kendisini tüketin. Yani bir meyve suyu reklamında böyle bir uyarı mı göreceğiz? Eğer öyleyse, bu, hazır meyve suyunun cazibesini yerle bir etmez mi?

Ø Şeker ve şeker ilave edilmiş besinlerin fazla miktarda tüketimi, başta obezite olmak üzere; kalp-damar hastalıkları, diş çürükleri, bazı kanser türleri, tip 2 diyabet ve bazı metabolik sorunlara neden olabileceği için, tüketimi azaltılmalıdır. Böyle uzun bir yazıyı reklam esnasında okuduğumuzu varsayalım, insan o ürünü bırakın satın almayı, evinde varsa hemen çöpe atası gelir.

Ø Kansızlıktan korunmak için, çayı yemeklerle birlikte tüketmeyiniz. En çok bunu sevdim, kısa ve net, oldukça açıklayıcı. Üstelik ürünü hiç tüketmeyin demiyor, tüketim şekli için yönlendiriyor. Mesela böyle bir uyarıyı, herhangi bir çay reklamında mı göreceğiz, merak ediyorum.

 

Bunlar, akar bantlarda karşılaşacağımız bazı maddeler. Listede toplam 38 madde var. Hangi üründe, hangi madde ile karşılaşacağımız nasıl belirlenecek, çözemedim. Mesela fazla tuz tüketimi ile ilgili 10 madde var, hangi madde hangi ürünün reklamında olacak?

 

Sağlık Bakanlığı’nın, sağlıksız olduğu için, kırmızı kategoriye aldığı yiyecek listesine baktığımızda, neredeyse dışarıdan alınan hiçbir ürünün yenmemesi gerektiğini görüyoruz. İşte burada bir soru sormak isterim, aslında bu soruyu kızım 4 yaşındayken sormuştu: Madem bu kadar zararlı neden üretiyorlar? Rtük’ün yayınladığı besin profili kılavuzunu buradan inceleyebilirsiniz: https://www.rtuk.gov.tr/assets/Galeri/Haberler/besinprofiliklavuz.pdf

 

Reklamlara getirilen bu kısıtlamaları olumlu buluyorum, bu konuya ne kadar hassasiyet gösterilecek, ilgiyle takip edeceğim. Ancak bunun yanı sıra, bu ürünlerin üretiminde de titizlikle denetlemeler yapılması şart. Reklamda görmesek, markette göreceğiz, marketteki reyonların da “kırmızı-turuncu-yeşil” diye ayrılması sağlanacak mı?

 

Peki, bundan önce ne oluyormuş, yani gıda ürünlerinin, televizyon reklamlarındaki dağılımı nasıl, bu sonuçlara bakalım.

MTM Medya Takip Merkezi’nin mart ayındaki ölçümüne göre, en fazla reklamı yayınlanan gıda ürünü, gazlı içecekler olmuş. Onu takip eden, sıralamaya bakıldığında da gıda reklamlarında epey bir düzenleme olacağını, şimdiden görebiliyoruz.
-